16 Schans de Voskuyl bij de Willibrordrotonde

De schansen rond Leiden waren kleine vestigingen van ongeveer 140 tot 240 vierkante meter. De wapenvoorraden lagen binnen de wallen en de manschappen verbleven in tenten buiten de wallen. De schans de Voskuyl was ca. 225 vierkante meter, ofwel 15 bij 15 meter. Gezien het grote aantal manschappen dat Bilhamer bij de schans tekende, was het waarschijnlijk een depot.

Oorspronkelijk had de schans een belangrijke rol als eerste blokkade voor een tegenaanval uit de stad. Maar na de verovering van de Leidse Poelschans, gelegen op de kruising van de Rijnsburgerweg en de Poelwetering, dat wil zeggen even voorbij de Wassenaarseweg, werd het een tweede linie.

Op zaterdag 6 mei 2023 heeft de Historische Vereniging Oegstgeest met behulp van de afdeling Rijnstreek van de Archeologische Werkgemeenschap Nederland grondboringen verricht rond de Willibrordrotonde in de hoop sporen te vinden van de schans. In één van de boringen wees een zwarte kleilaag op een oude slootbodem met fragmentjes van oude baksteen. Het is de vraag of deze  watergang de gracht van de schans is. Het zou ook de Zandsloot kunnen zijn, een oude waterloop vanaf de Rijnsburgervliet langs de Geversstraat richting Leiden. Aangezien bij de bouw van de schansen bestaande wateren werden gebruikt voor de gracht, zou de Zandsloot ook deel uitgemaakt kunnen hebben van de gracht van de Voskuil.

Verder lezen:

H.A. van Oerle, De rol van de schansen bij het beleg 1572-1574, in: Leids Jaarboekje 1974, p. 34-50.